Trong bối cảnh chiến trường Ukraine làm lộ rõ những lỗ hổng của pháo binh Nga, hệ thống pháo phản lực phóng loạt Sarma 300mm bất ngờ tái xuất, được quảng bá là ‘át chủ bài’ mới với độ chính xác ‘bách phát bách trúng’ và tính cơ động vượt trội.
Liệu đây có phải bước đột phá chiến lược hay chỉ là chiêu trò tuyên truyền của Moscow? Hãy cùng khám phá công nghệ đằng sau vũ khí đang gây tranh cãi này.
Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine kéo dài, Nga đang đẩy mạnh hiện đại hóa lực lượng pháo binh phản lực phóng loạt (MLRS), với sự ra mắt gần đây của hệ thống Sarma 300mm như một bước đi chiến lược nhằm bù đắp tổn thất nặng nề trên chiến trường.
Dựa trên các nguồn – các trang chuyên ngành quốc phòng – defence-blog.com, armyrecognition.com, united24media.com, en.defence-ua.com, topwar.ru…, bài phân tích sẽ khám phá lịch sử phát triển, thông số kỹ thuật, khả năng vận hành, so sánh với các hệ thống tương đương, cũng như ý nghĩa chiến lược của Sarma 300mm.
Hệ thống này không phải là ‘mới tinh’ như Nga tuyên bố, mà là sự hồi sinh của một dự án cũ từ hơn 18 năm trước, được điều chỉnh để phù hợp với nhu cầu hiện đại.
Lịch sử phát triển: Từ dự án thí nghiệm đến ‘sản phẩm mới’
Sarma bắt nguồn từ dự án Kama (9A52-4) được phát triển vào những năm 2000 bởi nhà máy Motovilikha Plants (Perm, Nga), nhằm tạo ra một phiên bản nhẹ hơn, cơ động hơn của hệ thống Smerch thời Liên Xô.
Dự án Kama được giới thiệu lần đầu tại triển lãm hàng không MAKS-2007 và Russia Arms Expo-2009, với mục tiêu xuất khẩu sang Đông Nam Á, nhưng không nhận được đơn đặt hàng và chỉ dừng ở giai đoạn thử nghiệm.
Bộ Quốc phòng Nga ưu tiên Tornado-S (nâng cấp Smerch) thay vì Kama do lo ngại về sức mạnh hỏa lực hạn chế (chỉ 6 ống phóng thay vì 12).
Đến năm 2023, Nga công bố khởi động lại phát triển Sarma như một hệ thống MLRS chính xác cao, theo nguồn từ Bộ Quốc phòng Nga (tháng 6/2023).
Các nguồn tin cho biết Sarma có thể được áp dụng vào năm 2024, cùng với hệ thống đa cỡ nòng Vozrozhdenie.
Đỉnh điểm là sự ra mắt phiên bản mới vào ngày 20/9/2025 tại triển lãm ở nhà máy Motovilikha, với sự tham dự của Tổng thống Vladimir Putin.
Tuy nhiên, các nhà phân tích phương Tây và Ukraine chỉ trích đây chỉ là ‘tái chế’ dự án cũ, với mô hình triển lãm đã xuất hiện tại VIDEX-2022 ở Việt Nam, nhằm đánh bóng hình ảnh trong bối cảnh tổn thất lớn (Nga mất khoảng 1.492 MLRS kể từ 2022, theo dữ liệu Ukraine).
Thông số kỹ thuật Sarma 300mm: Ưu tiên cơ động và độ chính xác
Hệ thống pháo phản lực phóng loạt Sarma 300mm được thiết kế nhằm tối ưu hóa tính cơ động và độ chính xác, đáp ứng nhu cầu chiến trường hiện đại.
Sử dụng khung gầm xe tải KamAZ-63501 8×8 bọc thép, Sarma thay thế khung gầm bánh xích nặng nề của Smerch, giúp tăng khả năng cơ động trên nhiều địa hình.
Các thông số kỹ thuật chính
Sarma có cỡ nòng 300mm; 6 ống phóng hỗ trợ thay đạn nhanh từ xe vận tải chuyên dụng; khung gầm KamAZ-63501 8×8, cabin bọc thép chống mảnh văng và đạn đạo.
Trọng lượng chiến đấu khoảng 24 tấn, nhẹ hơn đáng kể so với Smerch (43 tấn).
Sarma 300mm có kích thước dài 11,2m, rộng 2,5m, cao 3,15m; khoảng sáng gầm 390mm.
Động cơ V8 diesel KamAZ 740.50-360, công suất 360 mã lực, tầm hoạt động khoảng 1.000km, tiêu thụ nhiên liệu 45L/100km.
Tầm bắn từ 20-70km (đạn 9M55 thông thường), 90km (đạn 9M528/9M531), đến 120-130km (đạn dẫn đường Tornado-S như 9M542/9M544/9M549). Một số nguồn tuyên bố tầm bắn 200km, nhưng chưa được xác thực; thời gian phóng loạt dưới 19 giây.
Độ chính xác sai lệch khoảng 0,21% tầm bắn nhờ đạn dẫn đường tích hợp GPS/GLONASS và điều hướng quán tính.
Sarma sử dụng đạn dẫn đường từ hệ thống Tornado-S, như 9M544 (nặng 828kg, 552 mảnh văng) và 9M549 (72 mảnh văng), với đuôi ổn định quay và hệ thống điều khiển tự động.
Hệ thống điều khiển hỏa lực tiên tiến, kết hợp trinh sát và định vị vệ tinh, cho phép phi hành đoàn xác định mục tiêu ngay từ cabin, tăng hiệu quả tác chiến và an toàn.
Khả năng vận hành: Ưu tiên ‘bắn và chạy’
Sarma nổi bật với khả năng thay thế gói đạn nhanh từ xe vận tải-nạp đạn chuyên dụng (chở 6 quả đạn), giảm thời gian nạp từ 20-30 phút (như Smerch) xuống chỉ vài phút, tăng khả năng sống sót trước phản pháo.
Hệ thống hỗ trợ định vị tự động, bản đồ điện tử và liên lạc thời gian thực, phù hợp cho các đòn đánh chính xác vào mục tiêu hậu phương như kho tàng hoặc cầu đường.
Tuy nhiên, số lượng ống phóng hạn chế (6 so với 12 của Smerch) khiến nó giống một ‘hệ thống tên lửa chiến thuật lai’ hơn là MLRS truyền thống, ưu tiên độ chính xác (sai lệch chỉ vài phần trăm) thay vì sát thương diện rộng.
So sánh với các hệ thống tương đương
Sarma được thiết kế để lấp khoảng trống giữa MLRS hạng nặng và hệ thống tên lửa chính xác, nhưng vẫn tồn tại hạn chế.
So với Smerch/Tornado-S (Nga): Sarma nhẹ hơn, cơ động hơn (xe bánh lốp thay vì bánh xích), nhưng giảm sức mạnh hỏa lực (6 vs 12 ống). Nó kế thừa đạn Tornado-S để đạt tầm bắn xa hơn, nhưng phụ thuộc vào nhà sản xuất Motovilikha – đang gặp khó khăn tài chính.
So với HIMARS (Mỹ): Giống nhau ở số ống phóng (6) và trọng tâm cơ động/chính xác, nhưng HIMARS nhẹ hơn (16 tấn) và đã chứng minh hiệu quả trong xung đột Ukraine.
Sarma có thể rẻ hơn (ước tính phức hợp đầy đủ ~5-6 triệu USD, bằng nửa Tornado-S), nhưng chưa qua thử nghiệm chiến trường thực tế.
So với Uragan-1M (Nga): Uragan có 12 ống đa cỡ nòng nhưng kém chính xác hơn; Sarma ưu tiên dẫn đường GPS.
Tổng thể, Sarma theo xu hướng toàn cầu: giảm số lượng đạn để tăng tốc độ và sống sót, nhưng có nguy cơ bị phát hiện bởi radar phản pháo hiện đại.
Ý nghĩa chiến lược: Bù đắp tổn thất hay ‘chiêu trò tuyên truyền’?
Sự ra mắt Sarma vào tháng 9/2025 diễn ra giữa lúc Nga mất hơn 32.952 hệ thống pháo và 1.492 MLRS (dữ liệu Ukraine đến 21/9/2025), buộc phải hiện đại hóa nhanh chóng.
Hệ thống này hỗ trợ học thuyết ‘bắn và chạy’, giảm rủi ro phản pháo từ HIMARS Ukraine, và tích hợp với các đơn vị tên lửa như Iskander-M.
Chiến lược của Nga nhấn mạnh sản xuất hàng loạt hiệu quả, với Sarma có thể thay thế dần Smerch cũ kỹ, tăng khả năng hậu cần nhờ khung gầm KamAZ phổ biến.
Tuy nhiên, các nguồn phương Tây nghi ngờ tính khả thi: dự án cũ kỹ, thiếu thử nghiệm thực chiến, và phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu (như trong Tornado-S).
Sarma có thể là công cụ tuyên truyền để che đậy thất bại sản xuất, đặc biệt khi Motovilikha đang phá sản.
Nếu triển khai, nó sẽ nâng cao khả năng tấn công chính xác của Nga, nhưng không thay đổi cán cân chiến trường nếu không có số lượng lớn.